Arboretum przy Szkole Podstawowej nr 45 w Bytomiu, jako pierwsze na Śląsku, powstało z inicjatywy i pod nadzorem dra Leopolda Kobierskiego – Prezesa ZM LOP w Bytomiu. Jest to dar Ligi Ochrony Przyrody dla Szkoły Podstawowej nr 45, jako placówki szczególnie wyróżnionej w działalności Szkolnego Koła LOP. Powstało ze składek członkowskich bytomskich członków LOP. Dyrektor Szkoły – Pani Irena Kaleńska jesienią 1986 roku zakupiła 10 świerków kłujących odmiany siwej i posadziła je na terenie obecnego Arboretum – Świerki te, odpowiednio pielęgnowane rozrastają się i stanowią wielką ozdobę ogrodu.. Zanim zbudowano Arboretum w 1988 roku przy Szkole Podstawowej w Bytomiu, z inicjatywy ZM LOP w latach 1968-1988, na terenie Międzyszkolnego Ogrodu Botanicznego w Bytomiu, przy ulicy Ułańskiej 1 a, jego opiekun i założyciel dr Leopold Kobierski prowadził obserwacje nad aklimatyzacją wielu gatunków egzotycznych drzew i krzewów zakupionych w latach 1968-70 w Arboretum w Kórniku k. Poznania. Na podstawie wyników tych obserwacji, zaproponował budowę i dobór gatunków drzew i krzewów do naszego Arboretum.

Przy tworzeniu Arboretum korzystaliśmy między innymi z pracy P. Józefy Zaleskiej “Zieleń w zakładach pracy”, wydanej przez ZG LOP W-wa 1985r. Przygotowanie terenów pod Arboretum przebiegało bardzo sprawnie. Pod kierownictwem Pani Dyrektor – mgr Ireny Kaleńskiej i nauczycieli biologii do prac włączyli się pracownicy obsługi z woźnym szkolnym p. Jerzym Telęgą, młodzież szkolna i rodzice. Po posadzeniu roślin, każdy gatunek drzewa i krzewu został opisany na tabliczce informacyjnej, przygotowanej z cienkiej blachy, powleczonej białym lakierem.

Żeby uchronić Arboretum przed ewentualnymi uszkodzeniami, założyliśmy żywopłot ligustrowy. Planujemy posadzenie żywopłotu za salą gimnastyczną, w miejscu gdzie rośliny dobrze rosną, lecz są niszczone przez młodzież grającą w piłkę na boiskach.

Obecnie zasadzone są różne gatunki i odmiany drzew i krzewów należące do 35 rodzin.  Pochodzą z różnych rejonów geobotanicznych świata, mają różne pokroje, różne kształty i barwy liści, kwiatów, kwiatostanów i owoców, więc dostarczają bezpośredniego materiału merytorycznego do poglądowego nauczania przyrody, biologii i ekologii w szkole podstawowej w kl. IV-VI, według obecnie obowiązującego programu. Hodowla roślin chronionych nie tylko stanowi azyl dla ginących gatunków, lecz pozwoli młodzieży poznać te gatunki, aby je następnie chronić w ich naturalnym środowisku.

Nasze arboretum  uzyskało  wyróżnienia

Działania Dyrekcji Szkoły, pani mgr Ireny Kaleńskiej, nauczycieli przyrody oraz Prezesa Bytomskiego Oddziału Ligi Ochrony Przyrody na rzecz Arboretum zostają zauważone i docenione. Potwierdzeniem togo faktu są liczne dyplomy i nagrody uzyskane na szczeblu miejskim oraz ogólnopolskim, m.in.:

I miejsce w Ogólnopolskim konkursie: “Najpiękniejszy i najlepiej zagospodarowany ogród szkolny” – 1998r.,

Laureat Konkursu Ekologicznego pn.: “Szkolne Ogrody Dendrologiczne i ich dydaktyczne wykorzystanie”, Grudzień 2008r.,

Zwycięstwo w konkursie internetowym “Szkolne ogrody – zielone pracownie” 16 kwietnia 2008r.,

Zwycięstwo w Ogólnopolskim konkursie: “Zadrzewiamy Polskę” – 2003r.

 

Ogród stale wzbogacany jest o nowe gatunki roślin, co zapewnia ciągły jego rozwój.

 

KLON PALMOWY
(ACER PALMATUM – ATROPURPUREUM)

Klon palmowy, odmiana purpurowa. Krzew lub niewielkie drzewko. Liście pięcio-klapowe, ciemnozielone przez cały okres wegetacji, w jesieni bardziej jaskrawe. Występowanie Japonia, Płw. Koreański. Jeden z najładniejszych klonów, powoli rosnący, spotykany w Polsce głównie na zachodzie. W szkolnym ogrodzie zasadzony w październiku 2003r.

 

OGNIK SZKARŁATNY
(PYRACANTHA – gr. COCCINEA; PYR = ogień + AKANTHA = cierń)

Zimozielony, ciernisty krzew z bardzo drobnymi białymi kwiatami, niewielkimi jaskrawoczerwonymi lub pomarańczowymi owocami. Liście niewielkie, wydłużone, drobno karbowane lub piłkowane zwykle zaostrzone, ciemnozielone i błyszczące dojrzałe nagie i skórzaste. Występowanie od Włoch do Azji Mn., Kaukaz. 
Posadzony w ogrodzie szkolnym w październiku 2003r.

 

ZŁOTOKAP WATERERA
(LABURNUM WATERERI)

Wysoki krzew lub małe drzewo. Liście trzy-listkowe, 3 – 8cm długości. Kwiaty złocistożółte, bez zapachu, w zwisających luźnych gronach 10 – 20cm. Kwitnie maj – czerwiec. Owoce płaskie, suche strąki ok. 5cm długości. Nasiona czarne. Krzewy, drzewa ozdobne pierwszej kategorii odmiana Waterera najbardziej obecnie ceniona z nieco dłuższymi kwiatostanami. 
W ogrodzie szkolnym posadzony w kwietniu 2004r.

 

MIGDAŁOWIEC TRÓJKLAPOWY (Migdałek) –
(PRUNUS TRILOBA)

Krzew pochodzący z Chin w stanie dzikim nieznany. Liście zwykle szersze w górnej części, na długich pędach, nieznacznie trzy – klapowe, spodem owłosione. Kwiaty różowe, pełne w pączkach ciemniejsze, przekwitające bladoróżowe, pojawiają się w kwietniu – maju.

 

WAJGELA CUDOWNA
(WEIGELA FLORIDA) 

Pochodzi z północnych Chin i Korei. Wysokość około 2,5m, średnica około 3m. Krzew o szeroko wychylających się gałęziach, pędy z dwoma kantami. Liście jajowate, od góry marszczone, na krótkich ogonkach, od góry i od spodu owłosione wzdłuż nerwu. Kwiaty lejkowate, różowe, z rozchylonymi płatkami korony, wewnątrz białawe. 
Wajgelę cudowną należy sadzić w miejscach słonecznych i ciepłych.

 

JARZĄB SZWEDZKI
(SORBUSINTERMEDIA)

Małe lub średniej wielkości drzewo, dochodzące do 20m wysokości. Korona jego przybiera kształt jajowaty. Liście ma sztywne, pojedyncze, przybierające kształt eliptyczny lub jajowaty, osiągające do 10cm długości. Dolna strona liścia pokryta jest gęstym, szarofilcowatym owłosieniem. Z wierzchu w ciągu lata są intensywnie zielone, jesienią zaś szkarłatnoczerwone. Owoce jarzębu szwedzkiego osiągają średnicę 15mm, są kuliste, pomarańczowo czerwonawe, zebrane w duże baldachogrona. W  Skandynawii, gdzie drzewo to jest dość pospolite, z owoców przyrządzane są konfitury. Jarząb szwedzki w Polsce występuje jedynie wzdłuż wybrzeża Bałtyku, między Gdańskiem, a Kołobrzegiem. Stanowi bardzo rzadki składnik lasów liściastych. 

 

BERBERYS THUNBERGA PURPUROWY
(BERERIS THUNBERGII)

Pochodzi z Japonii. Wysokość do 1,5m. Przyrasta ok. 20cm rocznie. Krzewy o regularnym, zwartym pokroju. Pędy bruzdowane, brunatno-purpurowe. Ciernie krótkie, pojedyncze. Kwiaty żółte, z zewnątrz zaczerwienione, pojedyncze lub zebrane po kilka. Kwitnie na przełomie maja i czerwca. Owoce jasnoczerwone, zwisają na krótkich szypułkach na całej długości pędu. 

 

PIGWOWIEC JAPOŃSKI
(CHAENOMELES JAPONIKA)

Pochodzi z Japonii. Wysokość do 1m. Krzew o pędach młodych szorstko owłosionych, gałązkach ciernistych, liściach długości do 5cm, szerokojajowatych, tępych z dużymi przylistkami, karbowano-piłkowatych, nagich i błyszczących. Kwiaty ceglastoczerwone, średnicy 3cm, zebrane po 2 lub 3. Kwitnie w miesiącach kwiecień – maj. Owoce kuliste, średnicy do 4cm, zielonożółte z czerwonymi plamkami, cenne na przetwory.

 

ŻYLISTEK SZORSTKI
(DEUTZIA SCABRA)

Pochodzi z Japonii. Najwyższy z żylistków uprawianych u nas, wysokość do 2m. Pędy sztywne, wyprostowane. Długopędy ciemnoczerwone, szorstkie, pokryte gwiaździstymi włoskami. Liście lancenowate, wydłużone, szorstkie, duże, długości do 10cm, ostro piłkowane. Kwitnie obficie w czerwcu – lipcu. Kwiaty białe, dzwonkowate, średnicy ok. 2,5; zebrane w gęste wiechy długości ok. 12cm. 
Dobrze rośnie zarówno w słońcu, jak i w cieniu. Lubi gleby wilgotne.

 

OLIWNIK WĄSKOLISTNY
(ELAEAGNUS ANGUSTIFOLIA) 

Pochodzi ze zwrotnikowej części Azji i Ameryki Północnej, południowej Europy. Krzew lub nieduże drzewo do wysokości 7m. Liście opadające na zimę, podłużne, długości do 10cm. Kwiaty żółte, mocno pachnące, rozwijają się w maju-czerwcu. 
Owoce wydłużone, srebrzyste dojrzałe żółte.

 

JODŁA KOREAŃSKA
(ABIES KOREANA)

Występuje w górach Korei Południowej na wysokości powyżej 1000m n.p.m., endemiczny gatunek. Jedna z najniższych jodeł – do 15m wysokości, powoli rosnący gatunek, znaleziony na początku XX wieku. Uwielbia gleby żyzne, wilgotne, kwaśne do lekko zasadowych. Preferuje stanowiska słoneczne lub delikatnie zacienione. Jest odporna na mrozy i zanieczyszczone powietrze. Igły gęsto, promieniście osadzone wokół pędów, stosunkowo krótkie (1-2cm), najczęściej rozszerzające się w kierunku zaokrąglonego albo wciętego wierzchołka, od góry ciemnozielone, błyszczące, od spodu kredowobiałe. Szyszki, szybko się pojawiające, długości 4-7cm bardzo dekoracyjne, przed dojrzeniem niebieskofioletowe, po dojrzeniu brązowe, pokryte żywicą. 

 

SURMIA ZWYCZAJNA
CATALPA BIGNONIOIDES) 

Drzewo, dorasta do 10m wys. (częściej mniejsze) i 8m szerokości, przyrasta ok. 25cm rocznie. Liście duże, sercowate, dekoracyjne. Kwiaty białe, wewnątrz żółto-pomarańczowe z fioletowymi kropkami. Kwitnie w lipcu-sierpniu. Owoce długie, cienkie strąki wiszą często do lata następnego roku. Lubi stanowiska słoneczne.

 

KALINA KORALOWA
(VIBURNUM OPULUS)

Występuje w Europie, północnej Afryce. Krzew o wysokości 2-4m, o średnicy do 2m, przyrastający ok. 30cm rocznie. Krzew wąski u dołu, o wychylających się górą gałęziach. Liście zwykle trójklapowe, od spodu owłosione, odległe grubo zębate, na gruczołowatych ogonkach. Kwitnie obficie, w maju. Kwiaty białe, zróżnicowane, wewnątrz płaskiego baldacha małe, obupłciowe, na obwodzie duże płonne. Owoce szerokoeliptyczne, czerwone, szkliste. Kalina jest ozdobna z kwiatów, liści i owoców. Lubi miejsca słoneczne lub półcieniste, gleby żyzne i wilgotne.

 

ROKITNIK ZWYCZAJNY
(HIPPOPHAË RHAMNOIDES)

Pochodzi ze środkowej Azji, Europy, Kaukazu. W Polsce pospolity nad Bałtykiem. Krzew lub małe drzewo wysokości  3-8m. Liście równowąskie długości do 8cm, szerokości 8mm, z wierzchu szarozielone, od spodu srebrzyste. Kwiaty rozdzielnopłciowe, rozwijają się w kwietniu przedlistnie. Owoce na roślinach żeńskich pomarańczowe pestkowce, gęsto pokrywające pędy, soczyste i kwaśne (duża zawartość witaminy C)

 

MIŁORZĄB DWUKLAPOWY
(GINKGO BILOBA L.)

Od XI wieku szeroko rozpowszechniony w Chinach, następnie w Japonii i Korei, jako drzewo owocowe, ozdobne i święte. Sadzono je często przy świątyniach, klasztorach i pałacach. Jego uchowanie się do czasów dzisiejszych przypisuje się kapłanom buddyjskim. Miłorząb jest drzewem bardzo dekoracyjnym, z oryginalnymi liśćmi, pięknie żółtymi w jesieni. Jest to gatunek długowieczny, o wielkiej sile żywotnej – żyje do 2000 lat.

 

ZŁOTLIN JAPOŃSKI
(KERRIA JAPONICA)

Złotlin japoński pochodzi z Chin. Krzew wysokości do 1,5m, o delikatnych jaskrawozielonych, błyszczących, cienkich pędach. Liście pojedyncze, wydłużone, długości do 5cm, podwójnie piłkowane, o wierzchołku wyciągniętym, zaostrzonym, z wierzchu jasnozielone i nagie, od spodu jaśniejsze i lekko owłosione. Kwiaty zwykle pojedyncze, u odmian pełne, na końcach bocznych pędów, żółte lub pomarańczowo-żółte, średnicy 3-4,5cm, z rozpostartymi płatkami. Kwitnie na początku maja, często jesienią powtarza kwitnienie, choć mniej obficie. Najlepiej rośnie na glebie żyznej, umiarkowanie wilgotnej, w stanowisku słonecznym. Niezbyt odporny na mrozy.

 

KASZTAN JADALNY 
(CASTANEA SATIVA)

Najbardziej rozpowszechniony jest w południowej Europie, gdzie uprawia się go na plantacjach, jako drzewo owocowe. W Polsce jest mało znany. Spotkać go można w ogrodach botanicznych, czasem w zabytkowych parkach, najczęściej w rejonach południowo-zachodnich i centralnych. Najstarsze polskie okazy mają prawie 200 lat i osiągają ponad 20m wysokości. Liście są pojedyncze, długości do 20 i szerokości do 8cm,  z wierzchu błyszczące. Kwitnienie kasztanów rozpoczyna się na przełomie maja i czerwca. Ich kłosowate kwiatostany mają 20cm długości. Owoce, o średnicy około 3cm, są pokryte cienkimi i tak gęstymi kolcami, że trudno je utrzymać w dłoni. Znajduje się w nich od 1 do 3 nasion, z francuska zwanych maronami, które po upieczeniu są bardzo smaczne. W ciepłe, słoneczne lata dojrzewają także w naszym kraju.

 

TULIPANOWIEC AMERYKAŃSKI 
(LIRIODENDRON TULIPIFERA)

Tulipanowiec amerykański pochodzi z Ameryki gdzie dorasta do wysokości 60m. U nas drzewo, dorasta do 30m wys., przyrasta ok. 25cm rocznie. Liście 3-klapowe, jesienią złoto-żółte. Kwiaty żółto-zielonkawe, w kształcie tulipana. Kwitnie w maju-czerwcu na starszych drzewach. Owoce złożone, kształtu szyszkowatego, rozpadają się po dojrzeniu. Doskonałe drzewo do dużych założeń ogrodowych sadzone pojedynczo na słonecznych stanowiskach. Dostatecznie odporny na mróz.

 

GŁÓG OSTROGOWY
(CRATAEGUS CRUS – GALLI)

Pochodzi z Ameryki Północnej. Jest wysokim krzewem lub małym drzewem (do około 12m wysokości) z szeroką koroną. Liście długości do 8cm, ciemnozielone, błyszcząc, odwrotnie jajowate, w górnej części piłkowane, szczególnie dekoracyjne jesienią, gdyż przybierają barwę pomarańczowo-czerwoną. Kwiaty białe, średnicy 1,5cm. Kwitnie maj-czerwiec. Owoce brudnoczerwone, osadzone na długich szypułkach. Wytrzymały na mrozy i suszę.